Chế độ ăn cho trẻ suy dinh dưỡng: 4 nhóm thực phẩm chính và những lưu ý cho cha mẹ

Suy dinh dưỡng có thể khiến trẻ chậm phát triển, thấp còi và dễ mắc các bệnh mãn tính. Một chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp hạn chế tình trạng này. Vậy chế độ ăn cho trẻ suy dinh dưỡng bao gồm những thực phẩm gì? Đâu là lưu ý cho chế độ ăn của trẻ bị suy dinh dưỡng?

Thế nào là tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ?

Suy dinh dưỡng là gì? 

Suy dinh dưỡng là thuật ngữ để chỉ việc thiếu hụt, dư thừa hoặc mất cân bằng trong dinh dưỡng của một người. Theo WHO, suy dinh dưỡng bao gồm cả hai trạng thái thể chất dưới đây:

• Thiếu dinh dưỡng: bao gồm thấp còi, gầy gò, thiếu cân, thiếu hụt dinh dưỡng (vitamin và khoáng chất)
• Thừa dinh dưỡng: bao gồm thừa cân, béo phì, các bệnh lý do chế độ ăn uống không hợp lý (bệnh tim, tiểu đường,…)

Suy dinh dưỡng xuất hiện ở cả người trưởng thành và trẻ em. 

Ước tính của WHO vào năm 2022 thế giới có 149 triệu trẻ em dưới 5 tuổi bị thấp còi (có chiều cao quá thấp so với độ tuổi), 45 triệu trẻ em bị gầy còm (quá gầy so với chiều cao), và 37 triệu trẻ em thừa cân hoặc béo phì.

Nguyên nhân của suy dinh dưỡng ở trẻ em

Nguyên nhân của suy dinh dưỡng thường bắt nguồn từ chế độ chưa phù hợp, thiếu dưỡng chất hoặc mất cân bằng dinh dưỡng. Một số lý do dẫn tới suy dinh dưỡng bao gồm:

• Chọn thực phẩm ít dinh dưỡng
• Lối sống ít vận động
• Mắc các bệnh làm chậm quá trình trao đổi chất
• Mất cân bằng hormone
• Rối loạn ăn uống, chán ăn

4 loại suy dinh dưỡng chính

4 loại suy dinh dưỡng ở trẻ em

Suy dinh dưỡng có 4 loại chính:

• Gầy còm: Là tình trạng cân nặng thấp hơn so với chiều cao. Tình trạng thiếu cân nặng thường xảy ra vì trẻ không có đủ thức ăn hoặc mắc các bệnh truyền nhiễm
• Thấp còi: Là tình trạng chiều cao thấp hơn so với độ tuổi. Đây có thể là kết quả của việc thiếu dưỡng chất, thường xuyên bị ốm hoặc có chế độ dinh dưỡng và chăm sóc không phù hợp.
• Thiếu cân: Là tình trạng cân nặng thấp hơn so với mức trung bình. Trẻ thiếu cân có thể đồng thời bị gầy còm hoặc thấp còi.
• Thiếu vitamin và khoáng chất: Còn được gọi là suy dinh dưỡng vi chất. Nhiều trẻ bị thiếu nhẹ vitamin và khoáng chất do chế độ ăn kém đa dạng, thiếu cân bằng. Nếu điều này diễn ra trong thời gian dài thì sẽ dẫn tới tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ

Cách nhận biết trẻ bị suy dinh dưỡng

Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ:

• Cân nặng thấp, thân hình gầy gò
• Giảm cân không rõ nguyên nhân: giảm từ 5% đến 10% cân nặng trong vòng 3 tới 6 tháng
• Chậm tăng trưởng và phát triển trí tuệ
• Suy nhược cơ thể, dễ dàng mắc bệnh vặt
• Hay ngất xỉu và mệt mỏi, cảm thấy yếu đuối
• Da khô, kém đàn hồi và dễ tổn thương, vết thương lâu lành
• Chán ăn, bỏ ăn, ăn chậm, giảm sự thèm ăn
• Thay đổi hành vi ở trẻ (dễ cáu gắt, chậm chạp, lo lắng)

Cách nhận biết trẻ bị suy dinh dưỡng

Chế độ ăn cho trẻ suy dinh dưỡng

Cách tốt nhất để ngăn ngừa và giảm thiểu tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ là một chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh.

Chế độ ăn cho trẻ suy dinh dưỡng cần có đầy đủ các nhóm thực phẩm chính, bao gồm:

• Trái cây, rau củ quả: Đây là nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất quan trọng
• Các thực phẩm giàu tinh bột (bánh mì, cơm, khoai tây,…): Những thực phẩm này cung cấp calo và carbohydrate để tạo năng lượng hoạt động cho trẻ
• Các thực phẩm cung cấp chất đạm (thịt, cá, trứng,…): Thiếu protein có thể làm trầm trọng hơn tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ
• Sữa và các thực phẩm từ sữa, chất béo: Các món ăn này cung cấp đường, chất béo tốt cho sức khỏe và các khoáng chất quan trọng như canxi, kẽm,…

Xem thêm: Chế độ dinh dưỡng cho trẻ từ 2-18 tuổi chi tiết nhất

Chế độ ăn cho trẻ suy dinh dưỡng gồm những thực phẩm gì

Nếu trẻ đang bị suy dinh dưỡng thì cha mẹ cần áp dụng các phương pháp điều trị, bao gồm:

• Thay đổi chế độ ăn uống của trẻ. Đảm bảo chế độ ăn cho trẻ suy dinh dưỡng cung cấp đầy đủ dinh dưỡng và cân bằng dưỡng chất 
• Điều trị các bệnh lý khiến trẻ bị suy dinh dưỡng: bao gồm các bệnh liên quan tới tiêu hóa, ảnh hưởng tới quá trình trao đổi chất của trẻ
• Bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất cho trẻ: Với các trẻ bị suy dinh dưỡng do thiếu vitamin và khoáng chất, cha mẹ nên tập trung bổ sung các dinh dưỡng này cho con theo mức độ giới hạn cho phép
• Lập kế hoạch ăn uống khoa học cho trẻ: hãy lên thực đơn hằng ngày đảm bảo cung cấp đầy đủ calo mỗi ngày cho trẻ. Trẻ nên có ít nhất 3 bữa chính và 2 bữa phụ mỗi ngày, với thời gian ăn uống phù hợp.
• Thường xuyên kiểm tra cân nặng, chiều cao hoặc chỉ số BMI của trẻ
• Đảm bảo trẻ uống đủ nước mỗi ngày

Chế độ ăn uống tại nhà chỉ nên áp dụng với những trẻ bị suy dinh dưỡng thể nhẹ. Nếu trẻ bị suy dinh dưỡng nặng thì cha mẹ nên đưa con tới các cơ sở y tế để có chế độ ăn uống và chăm sóc chuyên môn từ các y bác sĩ.

Mong rằng bài viết đã giúp cha mẹ hiểu hơn về suy dinh dưỡng ở trẻ và có chế độ ăn cho trẻ suy dinh dưỡng phù hợp.